এক্টিভিষ্ট, গণতন্ত্ৰ আৰু নাৰী - অৰুণা ৰয়ৰ কথাৰে

 ১৯৭৫ চন। ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক সেৱাৰ পৰা অব্যাহতি লয় #অৰুণাৰয়ে আৰু দিল্লীৰ পৰা ৰাওনা হয় ৰাজস্থানৰ তিলনীয়া গাঁৱলৈ। উদ্দেশ্য SWARC অৰ্থাত Social Work and Research Centre ত যোগদান কৰা। অৰুণা ৰয়ৰ পৰিচয় তাৰ আগলৈকে আছিল আই এছ অফিচাৰ। ১৯৬৮ চনৰ কেডাৰ। প্ৰথম পোষ্টিং তামিলনাডুত। তাৰ পাছত পণ্ডিচেৰী আৰু দিল্লীত । দিল্লীৰ পৰা তিলোনীয়ালৈ দূৰত্ব ৩৬০ কিঃমিঃ। এই দূৰত্বতে সলনি হৈছিল অৰুণা ৰয়ৰ জীৱন।

 স্বাচ্ছন্দ্যপূৰ্ণ জীৱনক বাদ নিদিবলৈ বহুতেই কোৱাৰ পাছতো ৰয়ে নিজৰ বেগ বান্ধে। ৰিজাৰ্ভেচন নোহোৱাকৈ ভিৰ ভৰ্তি এটা ৰেলৰ ডবাত কোনোমতে বহিবলৈ ঠাই উলিয়ায়।  তেওঁ জানে আজমিৰ জিলাৰ কিশানগঞ্জ তহচিলৰ ভিতৰুৱা গাওঁ তিলোনীয়াত নাই পাইপত অহা পানী। নাই ইলেকট্ৰিচিটিৰ সুবিধা। থাকিবলৈ শীত তাপ নিয়ন্ত্ৰিত কোঠা। শুবলৈ আৰামী বিচনা। এটা অব্যৱহৃত টিবি চেন'টেৰিয়ামৰ কেম্পাছ আছে। তাতেই আৰম্ভ হ'ব SWARC ৰ কাম। ৰেলৰ উকি আৰু পেচেঞ্জাৰৰ কোলাহলৰ মাজত অৰুণা ৰয়ৰ নিজৰ সৈতে এটা কমিটমেণ্ট হয় । এটা চিৰিয়াচ কমিটমেণ্ট। 

প্ৰশ্ন হয়, কেৰিয়াৰ গ্ৰাফ ওপৰলৈ গৈ থকা সময়ত এনে কি ঘটনাই তেওঁক বাধ্য কৰিছিল দেশৰ আটাইতকৈ প্ৰভাৱশালী প্ৰফেচনটো বাদ দিবলৈ ? ক্ষমতাৰ সৰ্বোচ্চ পৰ্যায়ৰ পৰা নামি তৃণমূল পৰ্যায়ৰ কৰ্মীৰ সৈতে কাম কৰিবলৈ?এই প্ৰশ্নৰ উত্তৰ পাবলৈ তেওঁৰ আত্মজীৱনী The Personal is Political ৰ  ভিতৰলৈ সোমাবই লাগিব। আজিৰ তাৰিখত অৰুনা ৰয় ৰ চিনাকি আৰ টি আই এক্টিভিষ্ট, ট্ৰেড ইউনিয়ন কৰ্মী, মেগেচেচে পুৰস্কাৰ দ্বাৰা সন্মানিত, নেচনেল ফেডাৰেচন অৱ ইণ্ডিয়ান উইমেনৰ সভানেত্ৰী, মজদুৰ কিষাণ শক্তি সংগঠনৰ প্ৰতিষ্ঠাপক । এই পৰিচয়বোৰৰ আঁৰৰ ঘটনাবোৰহে গুৰুত্বপূৰ্ণ।  যিবোৰে অকল তেওঁৰ জীৱনক নহয় বৰঞ্চ ভাৰতীয় সমাজৰ এছোৱা জলন্ত সময়ক বুজি পোৱাৰ সুযোগ দিয়ে। 

উক্ত আত্মজীৱনীখন নতুন প্ৰজন্মৰ সেইসকল সংগঠক, ৰাজনৈতিক নেতা, কৰ্মীৰ বাবে এক পথ প্ৰদৰ্শক স্বৰূপ যি স্থায়ী ব্যৱস্থা একোটাৰ বৈষম্যক বুজিবলৈ আগ্ৰহী। তেনে বৈষম্যৰ পৰিৱৰ্তনৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান ল'ব পৰাকৈ সাহসী। সমাজ এখনত নেতৃত্বৰ সমান্তৰালকৈ কিয় সামাজিক বিপ্লৱৰ প্ৰয়োজন তাক বুজিবলৈ অৰুণা ৰয়ৰ কাষ চপাটো জৰুৰী। এজন প্ৰভাৱিত নেতাতকৈও বেছি প্ৰয়োজন এজন সংবেদনশীল,  দায়বদ্ধ সমাজ কৰ্মীৰ। তেনে কৰ্মীয়েহে সমাজত সংগঠিত প্ৰতিৰোধৰ প্ৰয়োজ

নীয়তা উপলব্ধি কৰিব পাৰে। সামাজিক ন্যায় সম্পৰ্কে গভীৰ অন্তৰ্দৃষ্টি নাথাকিলেও এজন নেতা হ'ব পাৰি, কিন্তু এজন এক্টিভিষ্ট হ'বলৈ তাতকৈও ঊৰ্ধত গৈ মানুহৰ মাজত কাম কৰিব লাগিব। 

'দ্যা পাৰচনেল ইজ পলিটিকেল' শ্ল'গানটো ১৯৬০ চনত আৰম্ভ হোৱা নাৰীবাদী আন্দোলনৰ দ্বিতীয় ঢৌৰ জনপ্ৰিয় শ্ল'গান। ব্যক্তিগত জীৱনৰ পৰিধিৰ ভিতৰত আমি মুখামুখি হোৱা সত্যবোৰ সামাজিক স্তৰৰ বৃহত্তৰ ধাৰাৰ সৈতে সাঙোৰ খোৱা। তাকেই বুজাবলৈ উক্ত শ্ল'গানৰ নামেৰেই আত্মজীৱনীখন।  সত্য কি এই কথা বুজি পোৱাটো যিমানেই জৰুৰী সিমানেই জটিল তাক আনক বুজোৱাটো। সেয়ে সত্যক সমুখলৈ অনাজনৰ এক গভীৰ দায়িত্ব থাকে। প্ৰান্তীয়, ক্ষমতাহীন মানুহৰ বহুতো সত্য ইতিহাসেও বহুসময়ত ধৰি ৰাখিব নোৱাৰে। ধৰি ৰাখিব নোখোজে। কিন্তু তাৰ অৰ্থ এইটো নহয় যে তেনে সত্যবোৰ নোহোৱা হৈ যায়। কৰ্পূৰৰ দৰে উৰি যায়। গীত, কবিতা, লোককথা, মৌখিক ইতিহাসে সেইবোৰক সামৰি ৰাখে। প্ৰজন্মৰ পাছত প্ৰজন্মলৈ বহন কৰে। তেনে সত্যৰে পুনৰ কথন  "দ্যা পাৰচনেল ইজ পলিটিকেল"।  

বেউৰা গাওঁ। দৰিদ্ৰতা অভ্যাস হৈ গৈছে গাওঁবাসীৰ বাবে। দলিত সম্প্ৰদায়ৰ লোকৰ বসতি। সৰু এটুকুৰা মাটিতে একোটা বৃহত পৰিয়াল । তেওঁলোকৰ মাজতে ৰয়ৰ প্ৰথম কাম আৰম্ভ।  মাটিৰ যে প্ৰয়োজন পৰিয়ালবোৰক সেয়া নিশ্চিত।  নতুন আঁচনিৰ অধীনত পৰিয়ালবোৰক এটুকুৰা নতুন প্লট দিয়াৰ বাবে অনুমোদন জনাবলৈ গাওঁবাসীক জাগ্ৰত কৰে ৰয়ে। ডিচিৰ লগতো আলোচনা আৰম্ভ হয়। ডিচিয়ে অনুমতি দিয়ে নতুন মাটিৰ পট্টাৰ বাবে। এশ পৰিয়ালে তাৰ বাবে এশ টকাকৈ জমা দিয়াৰ সিদ্ধান্ত লোৱা হয় পট্টাৰ বাবে।  তাৰ পাছতেই আৰম্ভ আচল সংঘাত।  সকলো সুকলমে হৈ যোৱাৰ পাছতো পট্টাৰ বাবে দিয়া টকা ঘূৰাই বিচাৰিলে পৰিয়ালবোৰে। ইয়াৰ কাৰণ আছিল উচ্চ জাতৰ দলিত পৰিয়ালবোৰৰ ওপৰত থকা প্ৰেচাৰ। এই অভিজ্ঞতা নতুন নাছিল অৰুণা ৰয়ৰ বাবে। আই এচ বিষয়া হিচাপে কৰ্মৰত অৱস্থাত জাত বৈষম্যৰ স্বৰূপ তেওঁ ওচৰৰ পৰাই দেখিছিল।  মাত্ৰ পাৰ্থক্য আছিল তেতিয়া মানুহৰ মাজৰ পৰা সমস্যাবোৰৰ মুখামুখি হোৱা নাছিল,  হৈছিল ওপৰৰ পৰা। কাগজ, ফাইলৰ পৰা বাহিৰ ওলাই ৰয়ে অনুভৱ কৰে জীৱন আৰু সংগ্ৰামৰ মাজত ব্যৱধান নাই। সংগ্ৰামেই জীৱন,  জীৱনেই কাম। কিন্তু আই এচ বিষয়া হোৱাৰ ট্ৰেইনিঙত তাৰ বিপৰীত ছবি এখনৰ প্ৰতিহে আকৰ্ষিত কৰা হয়। অৰুণা ৰয়ে উল্লেখ কৰিছে এক পুৰুষতান্ত্রিক আৰু উপনিৱেশিক ব্যৱস্থাৰে চলে এই গোটেই প্ৰক্ৰিয়াটো। যাৰ ফলত এগৰাকী উচ্চ পদবীধাৰী প্ৰশাসনিক বিষয়া আৰু সাধাৰণ জনগণৰ মাজত বৰ বিশেষ সুদূৰপ্ৰসাৰী সম্পৰ্ক গঢ় লৈ নুঠে। কিয়? কাৰণ ব্যুৰক্ৰেছীৰ কাম ক্ষমতাত অধিষ্ঠিত সকলৰ ক্ষমতা বজাই ৰখা, বিশ্বাসৰ সম্পৰ্ক ৰচনা কৰা নহয়। যিমানেই  বিশ্বাসৰ পৰিৱৰ্তে সন্দেহ আৰু সংঘাত থাকিব, সিমানেই লাভান্বিত হ'ব নেতা। 

 তেন্তে এক্টিভিষ্টৰ সংজ্ঞা কি ? 

অৰুণা ৰয়ৰ মতে যি ব্যক্তি মতাদৰ্শগত দৃষ্টিভংগীৰে পৰিচালিত আৰু সামাজিক ভাৱে জাগ্ৰত তেওঁক আমি এক্টিভিষ্ট বুলি ক'ব পাৰো। এক্টিভিজিম অথবা সক্ৰিয়তা হৈছে একধৰণৰ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা। ৰাজনৈতিক ভাৱে সক্ৰিয় আৰু সজাগ হোৱা মানে এইটো নহয় যে তেওঁ কোনো দলীয় কৰ্মী হ'ব লাগিব।  ৰাজনৈতিক ভাৱে সক্ৰিয় হোৱাৰ অৰ্থ হৈছে ব্যক্তিগত নেৰেটিভবোৰৰ সামাজিক অৰ্থ বিচাৰি পোৱাটো। ৰয়ে উল্লেখ কৰিছে যে এজন এক্টিভিষ্টৰ বাবে আটাইতকৈ ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান হৈছে চিনিক হোৱাৰ পৰিৱৰ্তে বেয়াতকৈও বেয়া সময়ত আশাবাদী হৈ থাকিব পৰাটো, মানুহৰ ওপৰত বিশ্বাস ৰাখিব পৰাটো আৰু তাতোকৈও ডাঙৰ কথা নিজে সংবেদনশীল হৈ থাকিব পৰাটো। এই কথাকে তেওঁ সহজকৈ বুজাবলৈ আওৰাইছে ব্ৰেখটৰ সেই কবিতা- In the dark times/will there also be singing?/ yes, there will also be singing/about the dark times.

বহুতো বুদ্ধিজীৱিয়ে কোৱাৰ দৰে ৰয়ে আশাবাদী হৈ থাকিব পৰাটোক ইউটোপীয়াৰ দৃষ্টিভংগীৰে চোৱা নাই। এডুৱাৰ্ডু গেলেনিওৰ কথাকে আওৰাই ৰয়ে কৈছে-" ইউটোপীয়া আকাশৰ সীমাত। মই দুখোজ আগুৱাই গ'লে ইউটোপীয়াও দুখোজ আগবাঢ়ি যায়। মই যিমানেই  খোজ কাঢ়িলেও কাহানিও ইউটোপীয়াৰ ওচৰ চাপিব নোৱাৰিম। গতিকে  ইউটোপীয়াতকৈও ডাঙৰ কথা হৈছে খোজ কাঢ়ি থকাটো।"  বহু সময়ত সমতাৰ পক্ষে, গণতন্ত্ৰৰ পক্ষে মাত মতাসকলকে  আক্ৰমণাত্মক বুলি প্ৰতিপন্ন কৰাৰ ষড়যন্ত্ৰ চলে। ৰয়ৰ মত অনুসৰি প্ৰত্যাহ্বানৰ বিৰুদ্ধে খোজ কাঢ়িবলৈ প্ৰয়োজন হয় দীঘলীয়া ধৈৰ্য্য আৰু সাহসৰ। ইয়াৰ এটা ব্লু প্ৰিণ্ট থকাটো বাঞ্চনীয়। 

এই ক্ষেত্ৰত নাৰী কৰ্মীসকল মনৰ ভাৱ প্ৰকাশ কৰিব পৰাকৈ আৰু যুক্তিসহ নিজৰ মত উপস্থাপন কৰিব পৰাকৈ সবল আৰু স্বাধীন হোৱাটো জৰুৰী।

এগৰাকী নাৰীৰ সমুখলৈ সতকাই অহা প্ৰশ্নটো হৈছে তেওঁ কেনেকৈ পৰিয়াল আৰু আন সংগ্ৰামবোৰৰ মাজত ভাৰসাম্য স্থাপন কৰে।  ৰয়ৰ আত্মজীৱনীত পৰিয়াল আৰু এক্টিভিজিমৰ সৈতে নাৰীৰ এখন স্পষ্ট ছবি দেখা পোৱা যায়। ধৰ্ণাত বহি থকা অৱস্থাতো এগৰাকী নাৰী কৰ্মীৰ মনত পৰে নিজৰ ঘৰলৈ, সন্তানলৈ। নাৰীৰ বাবে পৰিয়াল, ৰাজনৈতিক সক্ৰিয়তা, সমাজৰ মাজত ভাৰসাম্য ৰাখি আগবঢ়া ইমান সহজ নহয়। এগৰাকী নাৰীৰো বিভিন্ন পৰিচয় থাকে। তেওঁ দলিত, আদিবাসী, দৰিদ্ৰ,  কম শিক্ষিত হ'ব পাৰে। এই আটাইবোৰ পৰিচয় নাৰী গৰাকীৰ ৰাজনৈতিক পৰিচয় । 

নাটুকি, ভূৰিয়াৰ দৰে প্ৰান্তীয় অঞ্চলবোৰত ঘূৰি ফুৰোতে অৰুণা ৰয়ে উপলব্ধি কৰে যে গ্ৰাম্য আৰু শ্ৰমজীৱি মহিলাৰ বাবে অসমতাৰ সৈতে জড়িত প্ৰথম আৰু শেষ বিষয়টো হৈছে ভোক আৰু শ্ৰম। তেওঁলোকৰ মাজলৈ সোমাই ৰয়ে মৰ্মে মৰ্মে অনুভৱ কৰে যে লিংগ অসমতা এক গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ। কিন্তু তাতোকৈও ভয়াবহ হৈছে শ্ৰেণী আৰু জাত বৈষম্য। জাত, লিংগ আৰু শ্ৰেণী এই তিনিটা গ্ৰামাঞ্চলৰ অপ্ৰতিৰোধ্য হেঙাৰ হিচাপে দেখা দিয়ে ৰয়ৰ সমুখত। এই তিনিটাক বুজাটো সমাজত চলি থকা ক্ষমতাৰ শ্ৰেণীবিভাজনক বুজাৰ দৰে। বৈষম্য কি, দমনৰ চৰিত্ৰ কেনে সেয়া প্ৰান্তীয়ত্বৰ বলি হোৱা মহিলাই সকলোতকৈ ভালকৈ বুজে। ফলস্বৰূপে এইসকল মহিলাৰ পৰাই আৰম্ভ হয় প্ৰতিৰোধৰ প্ৰথম সংগ্ৰাম।  ৰয়ে উল্লেখ কৰিছে #MGNREGA  আৰু #RTI বিল পাছ হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত গ্ৰাম্য মহিলাৰে আছিল অভূতপূৰ্ব অৱদান। যাক কেতিয়াও স্বীকৃতি দিয়া নাই দেশৰ ইতিহাসে। 

১৯৭০ চন। তিলোনীয়া আৰু হাড়মৰাৰ মাজত খোজকাঢ়ি ৰয় উপস্থিত হৈছিল ৰেগাৰ সম্প্ৰদায়ৰ মাজত।  ৰেগাৰসকল হাড়মৰাৰ শিল্পী যি পৰম্পৰাগত ভাৱে চামৰা শুকোৱা, তাৰ পৰা বিভিন্ন সামগ্ৰী নিৰ্মাণ কৰি জীৱন নিৰ্বাহ কৰে। সমাজত তেওঁলোকৰ পৰিচয় নিম্ন জাতি যাৰ ঘৰত পানী, অন্ন গ্ৰহণ কৰা উচ্চ জাতৰ বাবে নিষিদ্ধ।  জাতিগত সীমা থকাৰ পাছতো তেওঁলোকৰ লগত খাদ্য আৰু পানী খোৱাৰ সীমা মনা নাই ৰয়ে। ব্ৰাহ্মণ আৰু ৰাজপুতৰ ঘৰত অৱশ্যেই ৰয়ৰ প্ৰৱেশ একেবাৰে সীমিত।  আনকি ব্ৰাহ্মণৰ ঘৰত পানী খাওঁতে ৰয়ৰ কাপটোত আঠ ইঞ্চি ওপৰৰ পৰা বাকী দিয়া হৈছে পানী। 

এই মৰুভূমিত পানী, তাকো  আঠ ইঞ্চি ওপৰৰ পৰা ! 

মৰুভূমিৰ এক সৌন্দৰ্য্য থাকিলেও ইয়াত জীৱন নিৰ্বাহ কৰা মানুহৰ সংগ্ৰাম কল্পনাৰো অগোচৰো। মজুৰিৰ বাবে দাবী মৰুভূমিৰ আশে পাশে জীৱন নিৰ্বাহ কৰা মানুহৰ বাবে জীৱন আৰু মৃত্যুৰ সমকক্ষ। ১৯৮৭ চনৰ কথা। অৰুণা ৰয় আৰু তেওঁলোকৰ কৰ্মী দেৱদুংগীলৈ আহে। তাতেই জন্ম মজদুৰ কিষাণ শক্তি সংঘৰ। উল্লেখযোগ্য যে উক্ত অঞ্চলটোত কোনো শাক পাচলিৰ খেতি কৰা সম্ভৱ নহয়। গোটেই গাওঁখনে আধাপেটিৰে টোপনি যায়।  দুই সাঁজ সাধাৰণ খাদ্যৰে দৈনন্দিন জীৱন-  এসাঁজ ৰাতিপুৱা আৰু গধূলি এসাঁজ।

এনেকুৱা দিনৰে কথা । মেডিচিন বিচাৰি পাপায়া নামৰ গাঁৱৰে ছোৱালীজনী আহি পায় মজদুৰ কিষাণ শক্তি সংঘৰ অফিচ । ৰয়ৰ ওচৰত সাধাৰণ ফ্ৰাষ্ট এইড আৰু হোমিওপেথিৰ কেইটামান ঔষধৰ বাহিৰে আন একো নাই।  তাৰেই কাম চলাব লাগিব।  তাৰপাছৰ পৰা পাপায়াৰ ঘনাই আগমণ। সাধাৰণতে সেই সময়ত যেতিয়া অফিচৰ সকলো খাবলৈ বহে। পানীৰ সৈতে ৰুটি আৰু জলকীয়াৰ চাটনিৰে দুসাঁজ কোনোমতে খাবলৈ পোৱা ছোৱালীজনীৰ বাবে দাইলৰ গোন্ধো হৈ পৰে ভোক নিবাৰণৰে ঔষধ।  কিন্তু পাপায়াক খাবলৈ জোৰ কৰিলেও কোনোদিনেই সন্মত নহয়। সদায় তাইৰ একেই উত্তৰ- মই অলপ আগতে খালো নহয় । 

পাপায়াৰ দৰে তেনে বহু পৰিয়ালৰে শেষ আশ্বাস মজদুৰ শক্তি অথবা মজদুৰ মণ্ডী। মণ্ডীৰ হৰ্তা কৰ্তাসকল আহে, স্বাস্থ্যৱান কেইজনমানক বাচি হাজিৰাৰ বাবে লৈ যায়। তেনে অৱস্থাত কোনোমতে জীয়াই থকা মানুহখিনিক লাগে নিয়োগৰ এক গেৰাণ্টি। সেই উদ্দেশ্যেই মজদুৰ কিষাণ শক্তি সংগঠনে আৰম্ভ কৰে অন্য এক যাত্ৰা, নাম যাৰ - Delivery Systems of Government Poverty Alleviation Programmes. 

ইয়াৰ মুখ্য উদ্দেশ্য আছিল কেনেধৰণৰ অৰ্থনৈতিক প্ৰয়োজন লাগে তাক বাচি উলিওৱা আৰু শ্ৰমৰ এক নিৰ্দিষ্ট মজুৰি নিৰ্ধাৰণ কৰা। এয়াতো আমাৰ সাংবিধানিক অধিকাৰ। এইখিনি সময়তে ১৯৯১ চনত Times of India Group য়ে ৰয়ক প্ৰদান কৰে এক লাখ টকাৰ ফেলশ্বিপ।  যাৰ সহায়ত Living With Dignity and Social Justice শীর্ষক কাম আৰম্ভ কৰে ৰয়ে। এম জি এন ৰেগাও এনেকৈয়ে আৰম্ভ হয় । কোনো সন্দেহ নাই যে এম জি এন ৰেগায়ে এক বৃহৎ জনসংখ্যাক ভোকাতুৰ আৰু নিয়োগহীনতাৰ পৰা বচালে। ৰাজস্থানতে ২০২০-২১ চনৰ ভিতৰত ৭৪.৩  পৰিয়াল আৰু ১.৪ কোটি মানুহে কাম পালে ইয়াৰ অধীনত। অথচ তাৰ ক্ৰেডিট ল'বলৈ গৈ মোডীয়ে ক'লে ২০১৫ চনত পাৰ্লিয়ামেণ্টত "#MGNREGA চলি থাকিব, ই কংগ্ৰেছৰ বিফলতাৰ উদাহৰণ।" ৰাজস্থানৰ গাঁৱে গাঁৱে আৰম্ভ হোৱা দুটা দাবী- আৰ টি আই আৰু 

#MGNREGA য়ে এটা কাম কৰিবলৈ সক্ষম হয়।  ই জাত, ধৰ্ম,  লিংগৰ দৰে পৰিচয়ৰ ঊৰ্ধত গণতন্ত্ৰত অধিকাৰ সাব্যস্ত কৰাৰ বাট মুকলি কৰে। কিন্তু আছিল জানো এনে বাট মুকলি কৰাৰ বাবে লোৱা বাট ইমান সহজে পাৰ কৰা ? 

এইবোৰৰ মাজতে ৰয়ৰ মুখামুখি ভাৰতীয় একাংশ উচ্চ পদস্থ বিষয়াৰ সৈতে, দিল্লীৰ এক সংগীতানুষ্ঠানত। 

উক্ত অনুষ্ঠানতে সেই সময়ৰ ইলেকচন কমিচনাৰে ৰয়ক সুধিছিল "তুমি ইয়াত কিয়?" ৰয়ে কয় "যেতিয়া মই ধৰ্ণা আৰু প্ৰতিবাদত নবহো, তেতিয়া মই আপোনালোকৰ দৰে গান শুনো ।" এই প্ৰসংগত ৰয়ে এজন এক্টিভিষ্টৰ সংজ্ঞা দিছে এনেকৈ - "এজন প্ৰকৃত এক্টিভিষ্টে গণতান্ত্ৰাতিক আৰু মানৱীয় অধিকাৰৰ পক্ষে মানুহৰ কণ্ঠ হৈ থিয় দিয়ে। তেওঁলোকে ঘটনা, পৰিস্থিতিবোৰক দৈনন্দিন জীৱন ধাৰাৰ সমুখলৈ আনে, যিবোৰ জনপ্ৰিয় মাধ্যম যেনে সংবাদ মাধ্যমতো বহু সময়ত অৱহেলিত হৈ ৰয়।" 

কিন্তু এক্টিভিষ্ট সম্পৰ্কে ৰয়ে কোৱা বহুতো কথা আজিৰ তাৰিখত কিমান দূৰ প্ৰযোজ্য তাক লৈও বিতৰ্কৰ থল আছে। কাৰণ আমাৰ চকুৰ সন্মুখত বহুতো এক্টিভিষ্ট নেতালৈ পৰিণত হ'ল।  ভোটৰ অংকই তেওঁলোকৰ শেষ পৰিচয় আৰু ই ভি এমৰ বুটামেই শেষ ভৱিষ্যত । ইয়াৰ বাবে দুৰ্ভগীয়া আমি নে তেওঁলোক নিজেই সেই কথা ঠিৰাঙ কৰা জটিল। ৰয়ে 

কৈছে এজন এক্টিভিষ্টৰ কণ্ঠৰ গুৰুত্ব এই কাৰণেই বেছি কাৰণ তেওঁলোকে নিজৰ সামাজিক আৰ্থিক স্থান গঢ়াতকৈও বেছি জনমত গঠন কৰাতহে মন দিয়ে। আছে নে তেনে এক্টিভিষ্ট আমাৰ চৌপাশে আজি ? ৰয়ৰ মতে তেওঁলোক ৰাষ্ট্ৰ আৰু ব্যক্তিৰ মাজৰ সম্পৰ্ক অৱদমিত হোৱাৰ প্ৰতি চিন্তিত হয়। সঁচাকৈ আমাৰ বাবে নে নিজৰ চকীখনৰ বাবে চিন্তিত আজিৰ একাংশ চিউড' এক্টিভিষ্ট? ৰয়ে লিখিছে এক্টিভিষ্টে ৰাজনৈতিক আৰু সাংবিধানিক অধিকাৰৰ অপব্যৱহাৰৰ বিৰুদ্ধে মত প্ৰকাশ কৰে। এৰা কৰিছে বহুতে আমাৰ সমুখতে, কিন্তু তেওঁলোকো চোন পাকচক্ৰত বিভ্ৰান্ত,  সেই বাবেই জনগণৰ পৰা ক্ৰমাগত  বিচ্ছিন্ন ! ৰয়ৰ মতে এক্টিভিষ্টৰ কাম হেনো প্ৰশ্ন কৰা, বিশ্লেষণ কৰা। প্ৰশ্ন কৰাজনৰ নাম কমি আহিছে, বাঢ়ি আহিছে বুজাবুজি ! অৰুণা ৰয়ৰ ভাষাত শক্তি হেৰুৱাৰ ভয়ত থকাজন এক্টিভিষ্ট নহয়, নেতাহে। আমাৰ চৌপাশে কত যে নেতা, কিমাননো এনে মানুহৰ নাম জানো আমি যি বাস্তৱত নামৰ ঊৰ্ধত গৈ মানুহৰ কথা কয় প্ৰভাৱশালী  পক্ষৰ আগত । 

তেন্তে শাসক সলালেই জানো গণতন্ত্ৰ ৰক্ষা পৰিব? সত্য এয়াই যে সত্যৰ অবিহনে ভৱিষ্যতৰ ডিজাইন সম্ভৱ নহয়। তাতোকৈও ডাঙৰ সত্য post truth,  post ideology ৰ দুনিয়াত ভাল এক্টিভিষ্টৰ আশা কৰিব পাৰিনে ? বেয়াতকৈও বেয়া সময় নাহিলে ভাল সময়ৰ স্বপ্ন অৰ্থহীন । নতুন প্ৰজন্মই ৰীলৰ বাহিৰৰ ৰিয়েল দুনিয়াখনত সোমালে বুজি পাব সেইবোৰ কথা যিবোৰক চিলেবাচত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা নহয়, কোনো প্ৰশ্ন কাকতত সোধাও নহয়, অথচ যিবোৰে সমাজৰ অভ্যন্তৰত এক ভেকুৱাম সৃষ্টি কৰিছে যাৰ বলি হৈছে সাধাৰণ মানুহ। যিবোৰ দেখাত কোনো পৰিয়ালৰ ব্যক্তিগত সমস্যা, অথচ একে সময়তে ৰাজনৈতিক কথা। সেই বাবেইতো দ্যা পাৰচনেল ইজ পলিটিকেল। 

সেই বাবেই লাউ তুজোৰ কথাকে অৰুণা ৰয়ে আকৌ আওৰাইছে - ভাল এক্টিভিষ্ট হ'ব খুজিছা যদি 

"মানুহৰ ওচৰলৈ যোৱা। তেওঁলোকৰ সৈতে থাকা। তেওঁলোকৰ পৰা শিকা। তেওঁলোকৰ প্ৰেমত পৰা। তেওঁলোকে কি জানে তাকেই বুজিবলৈ যত্ন কৰা। তেওঁলোকৰ যি আছে তাকেই মজবুত কৰা। কিন্তু এই কাম শেষ হ'লে, নিজকে শ্ৰেষ্ঠ নেতা বুলি জাহিৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে, তেওঁলোকৰ কণ্ঠৰ সৈতে এই কথা আওৰোৱা- আমি আমাৰ বাবে এই কাম সম্ভৱ কৰিলো।"

আছে নে এনে এক্টিভিষ্ট আমাৰ চৌপাশে ? যি এজন নিস্বাৰ্থ প্ৰেমিক অথবা প্ৰেয়সীৰ দৰে আমাৰ কথা ভাবে ? আমাৰ কথাৰে আঁকে সেই ভৱিষ্য য'ত তেওঁলোকৰ খোজ আছে, নাই মাথো নাম? অথচ সেই কথাৰ বাবে কোনো ভ্ৰুক্ষেপ নাই, যদি কিবা আছে সেয়া নিজৰ আৰু সমাজৰ বাবে কিছু উমৈহতীয়া স্বপ্ন... 

***